1.Τι εννοούμε με τον όρο αδικοπραξία;

Ο όρος αυτός γενικότερα αφορά την ανθρώπινη συμπεριφορά που δεν γίνεται αποδεκτή από το δίκαιο, καθώς παραβιάζει κάποιον κανόνα δικαίου. Χαρακτηριστικό της αδικοπραξίας είναι η γέννηση αστικής ευθύνης για τον υπαίτιο=εκείνον που τελεί την παράβαση, δηλαδή η υποχρέωση του να αποζημιώσει το θύμα για την ζημία που το προκάλεσε μέσω της παράνομης πράξης.

Επειδή η ζημία αποτελεί κομμάτι της καθημερινής ζωής= είναι αναπόφευκτο να μην προκληθεί κάποια ζημία από την συμπεριφορά ενός προσώπου σε κάποιο άλλο, πρέπει να γνωρίζουμε 2 βασικούς κανόνες.

• Για να ευθύνεται κάποιος σε αποζημίωση, δεν αρκεί να τέλεσε μόνο αδικοπραξία, αλλά πρέπει και να ‘φταίει’, δηλαδή να βαρύνεται με υπαιτιότητα.
• Δεν αποκαθίστανται νομικά όλες οι ζημίες του θύματος αλλά μόνο εκείνες που ενδιαφέρουν το δίκαιο.

2.Ποιες είναι οι προϋποθέσεις της;

Για να μπορέσει το θύμα μιας αδικοπραξίας να αξιώσει από τον δράστη την καταβολή αποζημίωσης πρέπει, κατά τον νόμο, να πληρούνται ορισμένες προυποθέσεις, οι οποίες είναι:

• Ο δράστης να έχει τελέσει μια παράνομη συμπεριφορά (μπορεί να τελεστεί και με παράλειψη, δηλαδή ο δράστης να όφειλε να λάβει μέτρα και να το παρέλειψε).
• Ο δράστης να καλύπτει με υπαιτιότητα την παράνομη συμπεριφορά του (δηλαδή πρέπει είτε να γνωρίζει ότι η συμπεριφορά του είναι παράνομη είτε να το αγνοεί από βαρεία αμέλεια=να μην δικαιολογείται η άγνοια του).
• Το θύμα να έπαθε ζημία από την παράνομη πράξη του δράστη (ενδιαφέρει η ζημία που έπαθε ο συγκεκριμένος άνθρωπος ως θύμα, κι όχι η ζημία που παθαίνει ο μέσος άνθρωπος σε τέτοιες περιπτώσεις).
• Να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος ανάμεσα στην παράνομη πράξη του δράστη και την ζημία που επήλθε στο θύμα (δηλαδή η πράξη του δράστη πρέπει να ήταν το κύριο αίτιο που οδήγησε στο να υποστεί ζημία το θύμα και να μην μεσολάβησαν και άλλα γεγονότα που θα προκαλούσαν την ίδια ακριβώς ζημία στο θύμα ή και μεγαλύτερη).

3.Πως διαφέρει η αδικοπρακτική από την δικαιοπρακτική ευθύνη;

Όπως είδαμε, κάποιος ευθύνεται λόγω αδικοπραξίας όταν προκαλεί ζημία μέσω παράνομης πράξης, για την οποία φταίει, σε κάποιο 3^ο πρόσωπο. Αντίθετα, ευθύνη από δικαιοπραξία/σύμβαση λέγεται η ευθύνη εκείνου που δεν εκπληρώνει μια από τις υποχρεώσεις που ανέλαβε με σύμβαση, και για τον λόγο αυτό η άλλη πλευρά ενδέχεται να υπαναχωρήσει από την σύμβαση και να ζητήσει αποζημίωση για την μη εκτέλεση της σύμβασης.

Για παράδειγμα, έστω ότι ο Α αγοράζει από τον Β ένα αυτοκίνητο και συμφωνούν στην τιμή των 5.000 ευρώ. Αν ο Α δεν πληρώσει το τίμημα στον Β, τότε ευθύνεται δικαιοπρακτικά και θα οφείλει στον Β τόκους για το τίμημα, ή θα υποχρεωθεί να επιστρέψει το αυτοκίνητο αν ο Β τελικά υπαναχωρήσει από την σύμβαση.

Στο παραπάνω παράδειγμα, αν ο Α πέσει με το αυτοκίνητο στο σπίτι του Β και σπάσει τον τοίχο του, τότε θα ευθύνεται αδικοπρακτικά γιατί με μια παράνομη πράξη προκάλεσε ζημία στην ιδιοκτησία του Β για την οποία τον βαρύνει υπαιτιότητα (ενδέχεται να ήταν αμελής και να μην έδινε προσοχή στην οδήγηση του αυτοκινήτου). Σε αυτήν την περίπτωση ο Α θα υποχρεωθεί να καταβάλει αποζημίωση στον Β για την ζημία που έπαθε στον τοίχο του. (καθώς και όποια άλλη ζημία κριθεί ότι έπαθε).

4.Πότε η πράξη δεν θεωρείται παράνομη;

Υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις που κατά το δίκαιο συγχωρείται η παράνομη συμπεριφορά κάποιου για ειδικά ορισμένους λόγους:

• Αν το θύμα συναινεί στην πράξη (για παράδειγμα, όταν κάποιος υποβάλλεται σε ιατρική επέμβαση με την θέληση του, δηλώνει και ότι αποδέχεται την προσβολή της προσωπικότητας του που θα γίνει πχ από μια ουλή στο σώμα του για τις ανάγκες της επέμβασης)
• Αν το θύμα αποδέχεται τους κινδύνους που ενδέχεται να προκύψουν από μια δραστηριότητα που συμμετέχει (ο αθλητής πυγμαχίας που συμμετέχει σε αγώνες αντιλαμβάνεται την σωματική βλάβη που ενδέχεται να υποστεί στην διάρκεια του αθλήματος και ενδέχεται να του προκαλέσει σωματική κάκωση)
• Αν το θύμα βρίσκεται σε άμυνα/κατάσταση ανάγκης/εκτελεί δεσμευτικές διαταγές από ανώτερους του κλπ (οπότε σε αυτήν την περίπτωση δεν έχει την ελευθερία να επιλέξει ανάμεσα στο δίκαιο το άδικο και να ‘ζυγίσει’ τις επιλογές του, όπως ο αστυνομικός που εκτελεί διαταγές από τον διοικητή της αστυνομίας και δεν έχει το περιθώριο να τις αμφισβητήσει, ακόμα κι αν προκαλεί ζημία σε 3^ο πρόσωπο με τις πράξεις του)

5.Τι αξιώσεις έχω αν κάποιος με δυσφημίζει;

Δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις όπου ένα πρόσωπο αναπαράγει μια άσχημη κρίση για κάποιο άλλο προκαλώντας του έμμεση ζημία ιδίως σε κοινωνικό, επαγγελματικό επίπεδο με την υποβάθμιση της φήμης του. Για να μπορέσει το θύμα να προστατευθεί πρέπει να συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις με βάση τον νόμο:

• Ο δράστης να διαδίδει ειδήσεις= δεν αρκούν απλά γενικόλογες κρίσεις αλλά πρέπει να πρόκειται για κάποιο γεγονός.
• Οι ειδήσεις αυτές να μην είναι αληθείς, τουλάχιστον κατά το μεγαλύτερο μέρος τους.
• Με την διάδοση αυτών των ειδήσεων πρέπει να τίθεται σε κίνδυνο η επαγγελματική φήμη/κοινωνική υπόσταση του θύματος.
• Ο δράστης πρέπει να γνωρίζει ότι οι ειδήσεις αυτές είναι ψευδείς καθώς και το ότι μέσω αυτών ενδέχεται το θύμα να υποστεί ζημία στα έννομα αγαθά του.
• Τέλος, απαιτείται να επέλθει και ζημία στο θύμα λόγω των συγκεκριμένων ειδήσεων (π.χ. Η επιχείρηση Α να χάσει πελάτες και άρα να έχει διαφυγόντα κέρδη λόγω του ότι ο ανταγωνιστής Β διαδίδει ψευδώς ότι η Α οδηγείται σε χρεωκοπία).

Αν πληρούνται οι παραπάνω προυποθέσεις, τότε το θύμα μπορεί να ασκήσει αγωγή κατά του δράστη και να ζητήσει να σταματήσει ο τελευταίος να διαδίδει ψευδείς ειδήσεις, να παραλείπει στο μέλλον τέτοιες διαδόσεις, καθώς και να ικανοποιήσει την περιουσιακή ζημία που το θύμα έπαθε λόγω των συγκεκριμένων ειδήσεων.

Σε αυτήν περίπτωση, εκτός από την περιουσιακή ζημία που έπαθε το θύμα, μπορεί να ζητήσει και την ικανοποίηση της μη περιουσιακής ζημίας του, δηλαδή της ηθικής βλάβης, για την οποία θα μιλήσουμε αναλυτικότερα παρακάτω.

[mailerlite_form form_id=2]

6.Ευθύνομαι για τις πράξεις του παιδιού μου;

Λόγω του ότι πρόκειται για σύνθετο θέμα, ο νόμος τάσσει συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να γεννηθεί η ευθύνη εκείνου που εποπτεύει ανήλικο. Αυτές είναι:

• Πρέπει να υπάρχει υποχρέωση εποπτείας του ανηλίκου που να πηγάζει από τον νόμο ή κάποια σύμβαση (πχ για τους γονείς ή κάποιον καθηγητή στο σχολείο).
• Να υπάρχει υπαίτια παραμέληση της εποπτείας του ανηλίκου=αυτός που εποπτεύει να γνώριζε ή να αγνοούσε από βαρεία αμέλεια ότι παραμελεί την εποπτεία.
• Σε περίπτωση που ο ανήλικος προκαλέσει ζημία σε 3^ο πρόσωπο, τεκμαίρεται μαχητά ότι ο εποπτεύων παραμέλησε την εποπτεία (επιτρέπεται όμως ανταπόδειξη).
• Πρέπει να προκλήθηκε ζημία σε τρίτον (μπορεί και με παράλειψη, ενώ αν ο ανήλικος είναι σε σχετικά ώριμη ηλικία ενδέχεται κι ο ίδιος να καταδικαστεί σε εύλογη αποζημίωση)
• Η ζημία που υπέστη το 3^ο πρόσωπο να προήλθε από την πράξη/παράλειψη του ανηλίκου (και να όχι από κάποια άλλη αιτία που συνέβαλε περισσότερο σε αυτήν).

Αν συντρέχουν οι παραπάνω προυποθέσεις, τότε εκείνος που εποπτεύει τον ανήλικο υποχρεούται να ανορθώσει την ζημία που έπαθε το 3^ο πρόσωπο. Η ρύθμιση κατ’ αναλογία αφορά και τις περιπτώσεις που την ζημία προκαλεί και εκείνος που έχει τεθεί υπό δικαστική συμπαράσταση= του έχει αφαιρεθεί η εξουσία να ενεργεί μόνος του από το δικαστήριο.

7.Κι αν είμαι ιδιοκτήτης ζώου;

Με την σκέψη ότι τα ζώα ενδέχεται να διαφύγουν τον έλεγχο του ανθρώπου και να προκαλέσουν ζημία σε 3^ο πρόσωπο, ο νομοθέτης ορίζει τα εξής για όποιον είναι ιδιοκτήτης ή κατέχει ζώο:

• Ο ίδιος ευθύνεται αντικειμενικά για την ζημία που προκαλεί το ζώο σε κάποιον άλλο
• Ευθύνεται αντικειμενικά=δεν απαιτείται υπαιτιότητα (δόλος/αμέλεια) και άρα αρκεί μόνο η επίθεση του ζώου σε άλλον.
• Πρέπει να πρόκειται για ζώο, δηλαδή αυτό να υπόκειται στην φυσική εξουσίαση του ανθρώπου =αποκλείονται αδέσποτα/ατίθασα ζώα που κυκλοφορούν ελεύθερα.
• Ο ιδιοκτήτης ευθύνεται ακόμα κι αν το ζώο προκάλεσε έμμεση ζημία σε άλλον (πχ τρόμαξε κάποιον και αυτός από την ταραχή του χτύπησε και έπαθε βλάβη).
• Σε περίπτωση που το 3^ο πρόσωπο συνέβαλε και αυτό στην πρόκληση της ζημίας του (πχ προκάλεσε με την συμπεριφορά του το ζώο), αν προβληθεί η σχετική ένσταση μπορεί να δοθεί μειωμένη αποζημίωση από εκείνη που θα δινόταν κανονικά.

Από τα παραπάνω εισάγεται εξαίρεση σε περίπτωση που πρόκειται για κατοικίδιο ζώο: Ορίζεται δηλαδή ότι ο ιδιοκτήτης του απαλλάσσεται από την ευθύνη αν αποδείξει ότι είχε λάβει τα αναγκαία μέτρα για την φύλαξη/επιτήρηση του ζώου. Για παράδειγμα, αν το ζώο προκάλεσε ζημία σε 3^ο πρόσωπο και ο ιδιοκτήτης αποδείξει ότι είχε τοποθετήσει φίμωτρο/σχετική προειδοποιητική πινακίδα εκτός του σπιτιού, τότε δεν θα κληθεί να πληρώσει αποζημίωση, εφόσον το ζώο χρησιμοποιείται για την φύλαξη της κατοικίας/την διατροφή του ιδιοκτήτη του.

8.Αν πέσει πάνω μου κτίσμα/κομμάτι από οικοδόμημα;

Και σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις που τάσσει ο νόμος για να ευθύνεται ο ιδιοκτήτης κτίσματος/έργου σε αποζημίωση για την ζημία που έπαθε κάποιος τρίτος λόγω της πτώσης/μερικού αποχωρισμού του αντικειμένου. Ειδικότερα:

• Πρέπει να υπάρχει κτίσμα ή έργο που συνδέεται με το έδαφος =μπορεί να είναι οικοδόμημα, αλλά και μια σχετική διαφημιστική πινακίδα που στερεώνεται σε μπαλκόνι.
• Πρέπει το κτίσμα/έργο να έπεσε από την κανονική του θέση τελείως ή τουλάχιστον σε μεγάλο μέρος του.
• Η πτώση του κτίσματος/έργου να είναι αποτέλεσμα της ελαττωματικής κατασκευής του/σφάλματος κατά την τοποθέτηση του.
• Να προκλήθηκε ζημία σε 3^ο πρόσωπο (πχ κάποιον περαστικό που έτυχε να περνά κάτω από την οικοδομή).
• Σε καμία περίπτωση δεν ευθύνεται σε αποζημίωση εκείνος που απλά μισθώνει το αντικείμενο (πχ ο ενοικιαστής ενός ακινήτου με ελαττωματικό μπαλκόνι).

Αν συντρέχουν οι εν λόγω προυποθέσεις, τότε τεκμαίρεται μαχητά ότι η πτώση του κτίσματος/έργου προήλθε λόγω της ελαττωματικής κατασκευής του και ο κύριος του κτίσματος/αυτός που απλά το νέμεται οφείλει να αποζημιώσει εκείνον που υπέστη την ζημία. Από την ευθύνη του αυτή απαλλάσσεται αν αποδείξει ότι τηρήθηκαν τα αναγκαία μέτρα κατά την κατασκευή =ότι τηρήθηκαν οι σχετικές διατάξεις του ΓΟΚ, ότι η αρχιτεκτονική μελέτη ήταν άρτια και ορθή, ότι το έργο επέβλεπε μηχανικός καθ’ όλη την διάρκεια των εργασιών κλπ.

9.Τι είναι η ηθική βλάβη; Πότε επιδικάζεται;

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ίδιος ο νόμος επιτρέπει στο θύμα μιας αδικοπραξίας, ιδίως αν του προκάλεσε βλάβη στο σώμα/υγεία/σωματική ακεραιότητα του, να λάβει πέρα από την ‘κανονική’ αποζημίωση, και μια επιπλέον αποζημίωση για την ηθική βλάβη που το θύμα ενδεχομένως να υπέστη από την αδικοπραξία. Χαρακτηριστικά της ηθικής βλάβης είναι τα εξής:

• Μπορεί να δοθεί όταν τελείται εναντίον του θύματος αδικοπραξία καθώς και όταν προσβάλλεται η προσωπικότητα του.
• Είναι καθαρά προσωποπαγής αξίωση= συνδέεται με το πρόσωπο του θύματος και κληρονομείται μόνο αν αναγνωρίστηκε με σύμβαση σαν αξίωση ή επιδόθηκε για αυτήν αγωγή.
• Δεν προϋποθέτει αναγκαία να υπέστη το θύμα και περιουσιακή ζημία.
• Δικαιούχος της αξίωσης μπορεί να είναι και ένα νομικό πρόσωπο (πχ μια εταιρία αξιώνει την ικανοποίηση της ηθικής βλάβης της λόγω δυσφήμισης από ανταγωνιστή).
• Τα ελληνικά δικαστήρια γενικά δέχονται ότι τρίτα πρόσωπα πέρα από τον παθόντα δεν δικαιούνται αποζημίωση για την ικανοποίηση της δικής τους ηθικής βλάβης (πχ οι γονείς του θύματος/τα αδέρφια του κλπ). Ωστόσο αρκετές είναι και οι αποφάσεις που δέχονται το ακριβώς αντίθετο.

10.Και η ψυχική οδύνη;

Ειδικά για την περίπτωση που κάποιο πρόσωπο θανατωθεί εξαιτίας αδικοπραξίας που τελέστηκε από άλλον, ο νόμος προβλέπει ότι κάθε μέλος της οικογένειας του θύματος μπορεί να ζητήσει αποζημίωση για την ικανοποίηση της ψυχικής οδύνης που έπαθε από την απώλεια του θύματος. Ο όρος ‘οικογένεια’ αποτελεί νομική έννοια και πρέπει να ερμηνεύεται με ευρύτητα= μπορεί να συμπεριληφθεί και ο/η σύντροφος σε ελεύθερη ένωση σε κάποιες περιπτώσεις, ενώ αποκλείονται μέλη της οικογένειας που είχαν ελάχιστες έως καθόλου επαφές και συναισθηματικούς δεσμούς με το θύμα.

Τα κριτήρια για το ύψος της αποζημίωσης που θα δοθεί λόγω ψυχικής οδύνης είναι αρκετά σχετικά και εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες όπως, η βαρύτητα της βλάβης που έπαθαν  οι συγγενείς του θύματος από την απώλεια, ο τρόπος που έγινε το συμβάν, την προσωπική ζωή του θύματος και τον τρόπο με τον οποίο αυτό ζούσε, ενδεχομένως κάποια ποινή που επιβλήθηκε από τα ποινικά δικαστήρια στον δράστη κλπ.

Τέλος, η αξίωση αποζημίωσης λόγω ψυχικής οδύνης είναι τελείως ανεξάρτητη από την αξίωση αποζημίωσης για ηθική βλάβη= ακόμα κι αν το θύμα τραυματίστηκε, έλαβε αποζημίωση για την ηθική βλάβη του και αργότερα πέθανε λόγω των τραυμάτων του/της κακής κατάστασης της υγείας του, οι συγγενείς του θα δικαιούνται να λάβουν αξίωση αποζημίωσης για την ψυχική οδύνη τους από την απώλεια του θύματος.

 

Όσα αναφέρονται παραπάνω δεν αποτελούν νομικές συμβουλές και ουδεμία ευθύνη φέρεται για αυτές.Για περισσότερες πληροφορίες,επικοινωνήστε μαζί μας.