1.Ποια είναι τα ασφαλιστικά μέτρα;

Στο ελληνικό δίκαιο τα ασφαλιστικά μέτρα εντοπίζονται στο πέμπτο βιβλίο του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (άρθρα 682-738^Α). Υπάρχουν 8 ασφαλιστικά μέτρα και αυτά είναι:

• Η εγγυοδοσία
• Η εγγραφή προσημείωσης υποθήκης
• Η συντηρητική κατάσχεση
• Η δικαστική μεσεγγύηση
• Η προσωρινή επιδίκαση απαιτήσεων
• Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης
• Η σφράγιση, αποσφράγιση, απογραφή και δημόσια κατάθεση
• Η Ευρωπαϊκή διαταγή δέσμευσης λογαριασμού

Τα παραπάνω ασφαλιστικά μέτρα χωρίζονται σε 2 κατηγορίες: στα συντηρητικά και τα ρυθμιστικά μέτρα. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν η εγγυοδοσία, η προσημείωση υποθήκης, η συντηρητική κατάσχεση και η δικαστική μεσεγγύηση. Στην δεύτερη αντίθετα, ανήκουν όλα τα υπόλοιπα ασφαλιστικά μέτρα από την παραπάνω λίστα. Γιατί έχει σημασία αυτό; Διότι, όταν ο διάδικος ζητά από το δικαστήριο την λήψη ενός ασφαλιστικού μέτρου, παρόλο που το δικαστήριο δεν είναι υποχρεωμένο να διατάξει το ασφαλιστικό μέτρο που ζητήθηκε, εντούτοις ΔΕΝ μπορεί να μεταπηδήσει από την μια κατηγορία στην άλλη (=και άρα δεν μπορεί να διατάξει ένα ρυθμιστικό ασφαλιστικό μέτρο, ενώ ζητήθηκε ένα συντηρητικό ασφαλιστικό μέτρο).

2.Και στην πράξη; Τι συμβαίνει;

Βασική προϋπόθεση για να ζητήσει ο διάδικος από το δικαστήριο την λήψη ασφαλιστικού μέτρου είναι να έχει ένα γεννημένο ήδη δικαίωμα (ή και δικαίωμα που πρόκειται να γεννηθεί στο μέλλον, αλλά τουλάχιστον είναι γνωστή ήδη η ύπαρξή του) καθώς και να υπάρχει ένας επικείμενος κίνδυνος/ μια επείγουσα κατάσταση η οποία επιδιώκεται να αποτραπεί με το εκάστοτε ασφαλιστικό μέτρο. Αυτές οι 2 προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν ΣΩΡΕΥΤΙΚΑ.

Μεγάλη σημασία έχει και το γεγονός ότι ασφαλιστικά μέτρα μπορούν να ζητηθούν με αίτηση από το δικαστήριο ΚΑΙ ΠΡΙΝ την άσκηση αγωγής για την κύρια υπόθεση. Απλώς σε αυτήν την περίπτωση η αγωγή θα πρέπει να ασκηθεί εντός ορισμένης προθεσμίας που ορίζει ο δικαστής (κατά κανόνα) και η οποία ξεκινά από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης για την αίτηση που ασκήθηκε.

3.Είναι απαραίτητη η σύμπραξη δικηγόρου στα ασφαλιστικά μέτρα;

Ενώ το άρθρο 94 παρ. 2 περ.β ΚΠολΔ προβλέπει ότι ο διάδικος μπορεί να εμφανιστεί και χωρίς δικηγόρο για την κατάθεση της αίτησης, πρακτικά από 1/1/2016 η εκπροσώπηση των διαδίκων από δικηγόρο είναι υποχρεωτική και στα ασφαλιστικά μέτρα.

4.Έχουν ιδιομορφίες τα ασφαλιστικά μέτρα ως διαδικασία;

Είναι αλήθεια ότι τα ασφαλιστικά μέτρα παρουσιάζουν αρκετές ΄παραξενιές΄ που πρέπει να γνωρίζουμε:

• Αφενός το δικαστήριο δεν δεσμεύεται από το αιτούμενο ασφαλιστικό μέτρο από τον διάδικο και άρα μπορεί να διατάξει κάτι εντελώς διαφορετικό, αρκεί όμως αυτό να ανήκει στην σχετική ομάδα των ασφαλιστικών μέτρων, όπως αναφέραμε παραπάνω.
• Αφετέρου το ασφαλιστικό μέτρο που θα διαταχθεί, ΔΕΝ θα πρέπει να οδηγεί στην πλήρη ικανοποίηση του επίδικου δικαιώματος(=η αξίωση του διαδίκου να μην καλυφθεί εντελώς για να μπορέσει να αμφισβητηθεί και στην δίκη που θα ακολουθήσει).
• Επίσης, απαγορεύεται το ασφαλιστικό μέτρο που θα εκδοθεί να προσβάλλει δικαιώματα τρίτου προσώπου που δεν συμμετέχει στην δίκη μεταξύ των διαδίκων (αυτό έχει σημασία ιδίως σε πολεοδομικές διαφορές και γενικότερα διαφορές για κατεδάφιση αυθαιρέτων κτισμάτων).
• Αν περισσότερα ασφαλιστικά μέτρα φαίνονται κατάλληλα στην συγκεκριμένη υπόθεση για τον δικαστή, αυτός εν τέλει θα επιλέξει εκείνο που είναι το πιο ΄ήπιο΄ για τον αντίδικο, εφόσον φυσικά η αίτηση γίνει δεκτή (αυτό γίνεται για να μην αποκτά η προσωρινή δικαστική προστασία τιμωρητικό χαρακτήρα γενικότερα).
• Παράλληλα, κατά της απόφασης για την αίτηση των ασφαλιστικών μέτρων ΔΕΝ ασκείται κανένα ένδικο μέσο. Μόνη εξαίρεση υπάρχει για την δυνατότητα άσκησης έφεσης στα ασφαλιστικά μέτρα νομής
• Τέλος, ασφαλιστικά μέτρα ΔΕΝ μπορούν να διαταχθούν από διαιτητικό δικαστήριο. Αντίθετα, μόνο ένα πολιτικό δικαστήριο (Ειρηνοδικείο, Μονομελές ή Πολυμελές Πρωτοδικείο) είναι αρμόδιο για να εκδώσει τέτοια απόφαση.

5.Πως ασκώ μια αίτηση ασφαλιστικών μέτρων; Τι χρειάζεται να προσέξω;

Τα ασφαλιστικά μέτρα μπορούν να ζητηθούν με 2 τρόπους:

• Είτε με κατάθεση αυτοτελούς δικογράφου στην γραμματεία του δικαστηρίου, εφόσον δεν έχει ασκηθεί αγωγή για την κύρια υπόθεση
• Είτε μαζί με το δικόγραφο της αγωγής, καθώς και στις προτάσεις που θα καταθέσει ο διάδικος αργότερα (εφόσον τα ασφαλιστικά μέτρα ζητούνται ταυτόχρονα με την κατάθεση της αγωγής για την κύρια δίκη)

Η αίτηση που θα κατατεθεί (με όποιον από τους 2 τρόπους γίνει) θα πρέπει να περιέχει ορισμένα βασικά στοιχεία:

• Όλα τα στοιχεία που πρέπει να περιέχει κάθε δικόγραφο=προσωπικά στοιχεία διαδίκου,διευθύνσεις,αφμ κλπ.
• Να έχει επισυναφθεί επί της αίτησης το αποδεικτικό κατάθεσης του παράβολου που απαιτείται.
• Να εκθέτει με σαφήνεια την ιστορική βάση (δηλαδή να περιγράφει το ασφαλιστέο δικαίωμα καθώς και την επείγουσα κατάσταση από την οποία απειλείται).
• Να αναφέρει στοιχεία που δικαιολογούν την νομιμοποίηση, το έννομο συμφέρον, και την ικανότητα δικαστικής παράστασης του διαδίκου που καταθέτει την αίτηση.

6.Ποιες δυνατότητες έχω αν εκδόθηκε εις βάρος μου απόφαση ασφαλιστικών μέτρων;

Κατ’ αρχάς, η πρόσκαιρη ισχύς της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων δεν καθορίζει την τελική έκβαση της κύριας υπόθεσης=μπορεί στην κύρια δίκη να αλλάξουν τα πράγματα με εντελώς διαφορετική απόφαση. Ο διαδίκου εις βάρος του οποίου εκδόθηκε η εν λόγω απόφαση μπορεί να:

• Ζητήσει με αίτησή του ανάκληση ή μεταρρύθμιση της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων αν δεν έλαβε μέρος στη δίκη ή δεν κλητεύθηκε νομότυπα, καθώς και αν επήλθε μεταβολή των πραγματικών περιστατικών ικανή να δικαιολογήσει το αίτημα του διαδίκου.
• με αίτησή του εκ νέου, να ζητήσει την ανάκληση της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων αν η δίκη περατώθηκε με τελεσίδικη απόφαση ή αν εκδοθεί επωφελής για τον διάδικο, που άσκησε την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, οριστική δικαστική απόφαση και εκτελεστή ή αν τα δύο μέρη καταλήξουν σε δικαστικό συμβιβασμό ή τέλος, αν παρέλθουν 30 ημέρες από την περάτωση της δίκης με άλλο τρόπο.

7.Και μέχρι να εκδοθεί η απόφαση επί της αίτησης; Εκεί τι συμβαίνει;

Στην πράξη, μια απόφαση ασφαλιστικών μέτρων από πολιτικό δικαστήριο εκδίδεται εντός ενός μήνα περίπου από την κατάθεση και την συζήτηση της αίτησης (ενδέχεται ακόμα και νωρίτερα). Αν όμως η κατάσταση μεταξύ των διαδίκων είναι ιδιαιτέρως σοβαρή, θα πρέπει να καλυφθεί νομικά αυτό το χρονικό κενό που δημιουργείται για τον διάδικο που πλήττεται από την καθυστέρηση. Αυτό τον ρόλο έχει η Προσωρινή διαταγή που προβλέπεται στο άρθρο 691^Α. Πρόκειται για μια διαταγή που εκδίδει ο δικαστής και η οποία διαπλάθει μια νέα νομική κατάσταση μεταξύ των διαδίκων (με αντίστοιχα δικαιώματα και υποχρεώσεις για τον καθένα) ΜΕΧΡΙ να εκδοθεί η απόφαση επί της αίτησης των ασφαλιστικών μέτρων. Άρα, αυτή η προσωρινή διαταγή χάνει αυτόματα την ισχύ της μόλις εκδοθεί η παραπάνω δικαστική απόφαση.

8.Τι είδους απόδειξη απαιτείται στα ασφαλιστικά μέτρα;

Με βάση το άρθρο 690 του ΚπολΔ σε υποθέσεις ασφαλιστικών μέτρων απαιτείται πιθανολόγηση για την απόδειξη του δικονομικού δικαιώματος του ενάγοντος (το οποίο διαφέρει από το ουσιαστικό δικαίωμα που θα κριθεί στην κύρια δίκη και τίθεται ως προδικαστικό ζήτημα στην δίκη των ασφαλιστικών μέτρων).

Αυτό σημαίνει ότι ο δικαστής δεν απαιτείται να είναι πλήρως σίγουρος ότι τα πραγματικά περιστατικά που επικαλείται ο ενάγων αποδείχτηκαν αλλά ότι αυτά είναι πιθανό να έχουν συμβεί. Αξιοσημείωτο είναι ότι στην εν λόγω διαδικασία δεν συμπράττει γραμματέας και προς απλούστευση αυτής μπορούν να χρησιμοποιηθούν και όποια αποδεικτικά μέσα κρίνουν οι διάδικοι ότι ενδείκνυνται (χωρίς δηλαδή να δεσμεύονται από τις αποδεικτικές απαγορεύσεις του νόμου), καθώς εδώ έχει περισσότερη σημασία να καταλάβει ο δικαστής τι πραγματικά συνέβη μεταξύ των διαδίκων, παρά να εφαμοστούν οι τυπικοί κανόνες του νόμου, που άλλωστε περισσότερη χρονοτριβή θα προκαλούσαν παρά θα βοηθούσαν την κατάσταση.

9.Ασκήθηκε εναντίον μου αίτηση ασφαλιστικών μέτρων. Υπάρχει κάποια επιλογή;

Σε αυτήν την περίπτωση ο εναγόμενος (πλέον) έχει πρακτικά 2 δυνατότητες:

• Να αμυνθεί κατά της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων (= να παρασταθεί κατά την συζήτηση της αίτησης και να αντικρούσει τους ισχυρισμούς του αντιδίκου του) επιδιώκοντας την απόρριψη της. Σε αυτό το βήμα κιόλας μπορεί να χρησιμοποιήσει όλα τα αποδεικτικά μέσα, ενώ ισχύουν και όσα αναφέραμε παραπάνω σχετικά με την πιθανολόγηση για τους ισχυρισμούς που θα προβάλλει.
• Να υποβάλλει ανταίτηση εναντίον του αντιδίκου του (παράλληλα με την άμυνα κατά της αρχικής αίτησης) με την οποία θα ζητά ο ίδιος την λήψη ενός ασφαλιστικού μέτρου (του ίδιου ή διαφορετικού) εναντίον εκείνου με τον οποίο αντιδικεί. Είναι χαρακτηριστικό πως αν ασκηθεί ανταίτηση, οι 2 αιτήσεις θα συνεκδικαστούν στην ίδια συζήτηση και έτσι ο δικαστής θα εκδώσει ενιαία απόφαση στην οποία θα αποφαίνεται για την τύχη της κάθε αίτησης (αν δηλαδή αυτή θα απορριφθεί ή θα γίνει δεκτή). Η ανταίτηση που αναφέρουμε έχει αντίστοιχη μεταχείριση με την ανταγωγή που ασκεί ο οφειλέτης στην τακτική διαδικασία, και στην οποία θα αναφερθούμε σε ξεχωριστή ανάλυση

10.Τι είναι η συναινετική εγγραφή προσημείωσης υποθήκης για την οποία ακούμε τόσο συχνά;

Αυτό το περίφημο ασφαλιστικό μέτρο χρησιμοποιείται κυρίως από τις τράπεζες οι οποίες προκειμένου να χορηγήσουν δάνεια στους οφειλέτες τους απαιτούν την παραχώρηση κάποιας εμπράγματης ασφάλειας στην περιουσία των τελευταίων. Λόγω και του ύψους κατά κανόνα των δανείων, η εγγραφή υποθήκης στην ακίνητη περιουσία του οφειλέτη συχνά είναι μονόδρομος.

Όμως εδώ υπάρχει μια σημαντική παράμετρος: Η εγγραφή υποθήκης (απευθείας) είναι μια αρκετά δαπανηρή διαδικασία, λόγω και του κόστους των δικαστικών εξόδων, στην οποία τα 2 μέρη δεν επιθυμούν να υποβληθούν. Για αυτό τον λόγο προτιμάται στην πράξη η συναινετική εγγραφή προσημείωσης υποθήκης η οποία ακολουθεί την εξής διαδικασία: Τα 2 μέρη (δανειστής και οφειλέτης) προσέρχονται στο δικαστήριο κατόπιν αίτησης που ασκείται από 1 μέρος εκ των δυο, προκειμένου να συζητηθεί η αίτηση που ασκήθηκε. Συνήθως τα τραπεζικά ιδρύματα είναι αυτά που καταθέτουν την αίτηση οπότε έχουν και την ιδιότητα του δανειστή, και άρα ο οφειλέτης είναι αυτός ο οποίος ομολογεί την ιστορική βάση της αγωγής (δηλώνει ενώπιον του δικαστή ότι αποδέχεται τους ισχυρισμούς του αντιδίκου του και άρα ‘συναινεί’ στην εγγραφή προσημείωσης υποθήκης). Η προσημείωση υποθήκης έχει 4 βασικά χαρακτηριστικά:

• Πρόκειται για μια υποθήκη υπό αίρεση, αφού για να τραπεί σε υποθήκη η προσημείωση, πρέπει ο δανειστής να αποκτήσει εκτελεστό τίτλο (οριστική απόφαση δικαστηρίου, ή τελεσίδικη διαταγή πληρωμής) και μέσα σε 90 ημέρες από την απόκτηση αυτού του τίτλου να μεταγράψει στο οικείο υποθηκοφυλακείο/κτηματολόγιο (όπου υπάρχει) τον σχετικό τίτλο.
• Η προσημείωση μεταγράφεται (όπως και η υποθήκη) εξαρχής στο υποθηκοφυλακείο/κτηματολόγιο με την σημείωση απλώς ότι πρόκειται για προσημείωση και όχι για κανονική υποθήκη
• Αν το ακίνητο στο οποίο έχει εγγραφεί η προσημείωση υποθήκης μεταβιβαστεί ΠΡΙΝ η προσημείωση τραπεί σε υποθήκη, η προσημείωση (ως εμπράγματο βάρος) ακολουθεί το ακίνητο και στα χέρια του νέου κτήτορα (= όταν ο δανειστής τρέψει με την διαδικασία που αναφέραμε παραπάνω την προσημείωση σε υποθήκη, θα μπορέσει να επισπεύσει εκτέλεση στο ακίνητο, αδιάφορα από το ότι αυτό μεταβιβάστηκε)
• Λόγω και της αρχής της χρονικής προτεραιότητας που ισχύει (και) στις υποθήκες, με βάση την οποία ικανοποιείται όποιος δανειστής ‘πρόλαβε’ να μεταγράψει 1^ος  τον τίτλο που του παρέχει εμπράγματη ασφάλεια στο οικείο υποθηκοφυλακείο/κτηματολόγιο, είναι σκόπιμο να αναφέρουμε το εξής: Η προσημείωση υποθήκης, εφόσον τραπεί σε υποθήκη θα ισχύει αναδρομικά από την ημέρα που γράφτηκε ως προσημείωση (άρα αν είχε γραφτεί ως προσημείωση στις 23/1/2019 και η τροπή έγινε στις 19/5/2022, η προσημείωση ισχύει ως υποθήκη που γράφτηκε από τις 23/1/2019, ενώ δεν έχει σημασία αν γράφτηκαν κι άλλες υποθήκες στο μεσοδιάστημα).

 

Όσα αναφέρονται παραπάνω δεν αποτελούν νομικές συμβουλές και ουδεμία ευθύνη φέρεται για αυτές.Για περισσότερες πληροφορίες,επικοινωνήστε μαζί μας.