1.Τι σημαίνει καταρχάς ο όρος;

Με τον όρο αυτό εννοούμε την συμπεριφορά ενός οφειλέτη ο οποίος, προκειμένου να βλάψει τα συμφέροντα των δανειστών του και να ματαιώσει την ικανοποίηση τους από αυτό που θα λάμβαναν κανονικά από εκείνον, μεταβιβάζει σε τρίτο πρόσωπο την οφειλόμενη παροχή. Αυτό το πράττει προκειμένου, όταν έρθει η στιγμή όπου η παροχή του προς τους δανειστές θα γίνει ληξιπρόθεσμη και αυτοί θα εκτελέσουν αναγκαστικά την αξίωση τους εναντίον του οφειλέτη, εκείνος δεν θα έχει πλέον το οφειλόμενο αντικείμενο στα χέρια του, και συνεπώς οι δανειστές θα έμεναν ‘απροστάτευτοι’ αν δεν υπήρχε η αγωγή διάρρηξης.

Κι αυτό γιατί σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα μπορούσαν να αναζητήσουν την οφειλόμενη παροχή ούτε από τον οφειλέτη, αφού δεν θα βρισκόταν πια στα χέρια του, ούτε και από τον 3^ο στον οποίο μεταβιβάστηκε η παροχή, λόγω του ότι αυτός δήθεν θα είχε αποκτήσει κυριότητα πάνω στο πράγμα. Για να μην συμβαίνουν όμως τέτοιες πονηρές συμπεριφορές στην πράξη, ο νομοθέτης παρέχει στον δανειστή που επιδιώκει να εξασφαλίσει την αξίωση του έναντι του οφειλέτη, την αγωγή διάρρηξης, προκειμένου (ο δανειστής) να πετύχει την ακύρωση της μεταβίβασης του πράγματος από τον οφειλέτη στο 3^ο πρόσωπο ως καταδολιευτική (που λέμε και στα νομικά) και έτσι το πράγμα να ‘γυρίσει’ πίσω στα χέρια του οφειλέτη, από τον οποίο θα το διεκδικήσει και τελικά ο δανειστής.

2.Ποιες είναι οι προϋποθέσεις του νόμου;

Για να είναι ορισμένη η αγωγή διάρρηξης πρέπει να περιέχει τα εξής στοιχεία:

• Να ασκείται από δανειστή του οφειλέτη
• Να προβαίνει ο οφειλέτης σε μεταβίβαση/αλλοίωση/επιβάρυνση περιουσιακών του δικαιωμάτων
• Να γίνεται το παραπάνω με πρόθεση βλάβης των δανειστών (είναι αδιάφορο αν ο οφειλέτης επιδιώκει και άλλους σκοπούς)
• Ο τρίτος προς τον οποίο μεταβιβάζεται η παροχή να γνωρίζει την πρόθεση του οφειλέτη να βλάψει τους δανειστές του
• Να μην επαρκεί η υπόλοιπη περιουσία του οφειλέτη για την ικανοποίηση των δανειστών του

3.Υπάρχουν εξαιρέσεις;

Όταν λέμε απαλλοτρίωση, εννοούμε την οποιαδήποτε μεταβίβαση/αλλοίωση/επιβάρυνση περιουσιακού δικαιώματος επιχειρεί ο οφειλέτης προκειμένου να βλάψει τους δανειστές του. Άρα με βάση τα παραπάνω δεν υπόκειται σε διάρρηξη:

• Όταν ο οφειλέτης αποποιείται κάποια κληρονομία/κληροδοσία
• Όταν ο οφειλέτης παραλείπει να αποδεχτεί κάποια δωρεά από άλλον
• Όταν ο οφειλέτης συνάπτει υποσχετικές συμβάσεις= απλά δηλώνει ότι θα εκπληρώσει την παροχή σε κάποιον άλλον, χωρίς όμως να του παραδίδει και το πράγμα

Στις παραπάνω περιπτώσεις, είναι σαφής η πρόθεση του νομοθέτη: Δεν μπορεί να ‘τιμωρείται’ κάποιος από το δίκαιο επειδή παρέλειψε να λάβει μια ωφέλεια, καθώς κάτι τέτοιο θα δέσμευε την ελευθερία του σε υπερβολικό βαθμό. Εκείνο που ενδιαφέρει είναι ο ίδιος να μην σπαταλά αδιάκοπα την περιουσία του ενώ έχει αναλάβει υποχρεώσεις απέναντι σε δανειστές, τις οποίες και οφείλει να εκπληρώσει.

4.Πώς μπορώ να προστατευθώ;

Σε περίπτωση που ο δανειστής έχει βάσιμες υποψίες ότι ο οφειλέτης δεν θα εκπληρώσει την παροχή σε αυτόν, επειδή προβαίνει σε δόλιες ενέργειες, μπορεί να ασκήσει την λεγόμενη ‘αγωγή διάρρηξης’ ή ‘παυλιανή αγωγή’. Η αγωγή αυτή έχει ακριβώς ως αίτημα να ακυρωθεί η μεταβίβαση ενός περιουσιακού στοιχείου του οφειλέτη σε τρίτο πρόσωπο επειδή ακριβώς αυτή έγινε για να βλαφθούν τα συμφέροντα του δανειστή.

Για να είναι όμως ορισμένη η αγωγή, πρέπει ο δανειστής:

• να γνωρίζει ποιος είναι ο τρίτος και να τον κατονομάζει στην αγωγή του
• να περιγράφει με σαφήνεια την έννομη σχέση που τον συνδέει με τον οφειλέτη από την οποία προκύπτει η αξίωση προς παροχή που έχει εναντίον του

Για παράδειγμα: ο Α έδωσε δάνειο στον Β, και για να εξασφαλιστεί από ενδεχόμενη μη αποπληρωμή του δανείου, έλαβε από τον Β υποθήκη σε ακίνητο του (του Β). Αν ο Β δεν πληρώσει το δάνειο στον Α και ο τελευταίος επισπεύσει πλειστηριασμό στο ακίνητο, υπάρχει η περίπτωση μέχρι να τελειώσει ο δικαστικός αγώνας ο Β να έχει μεταβιβάσει στο μεταξύ το ακίνητο στον Γ, κάποιο τρίτο πρόσωπο. Έτσι, ο Α, ο οποίος επιθυμεί πλέον την ρευστοποίηση του ακινήτου για να ικανοποιηθεί από το πλειστηρίασμα, μπορεί να απευθύνει την αγωγή διάρρηξης του κατά των Β και Γ και να περιγράφει αναλυτικά την σύμβαση δανείου που κατήρτισε με τον Β, και την υποθήκη στο ακίνητο του τελευταίου, από την οποία έχει δικαίωμα πλέον να ικανοποιηθεί.

5.Είναι και ποινικό αδίκημα;

Με βάση το άρθρο 397 του Ποινικού Κώδικα η καταδολίευση δανειστών:

• Αποτελεί ποινικό αδίκημα και συγκεκριμένα πλημμέλημα
• Τιμωρείται με φυλάκιση έως 2 έτη ή χρηματική ποινή
• Τιμωρείται και η περίπτωση που ο οφειλέτης μεταβιβάζει ένα περιουσιακό στοιχείο του με πολύ χαμηλό αντάλλαγμα με βάση τους κανόνες της λογικής
• Αν η ζημία που προκλήθηκε στον δανειστή είναι ιδιαίτερα μεγάλη (περίπου πάνω από 10.000 ευρώ) τότε ο δράστης τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 2 ετών μαζί με χρηματική ποινή
• Αντίστοιχη ποινή προβλέπεται και για τον τρίτο που συμπράττει μαζί με τον οφειλέτη γνωρίζοντας ότι με την μεταβίβαση βλάπτονται οι δανειστές του

[mailerlite_form form_id=2]

6.Πότε παραγράφεται η αξίωση;

Η αξίωση του δανειστή για άσκηση της αγωγής διάρρηξης, προκειμένου να ζητήσει την ακύρωση της μεταβίβασης μεταξύ οφειλέτη και τρίτου, παραγράφεται αφού περάσουν 5 έτη από τότε που έγινε η μεταβίβαση (απαλλοτρίωση). Συνεπώς:

• Η αφετηρία της παραγραφής αρχίζει από σταθερό χρονικό σημείο (πραγματοποίηση της μεταβίβασης)
• Δεν ενδιαφέρει το πότε έμαθε ο δανειστής για την απαλλοτρίωση
• Αν υπάρχουν περισσότεροι δανειστές του οφειλέτη, η παραγραφή ‘τρέχει’ για όλους από το ίδιο χρονικό σημείο
• Και η ποινική αξίωση για την αγωγή διάρρηξης έχει ίδιο χρόνο παραγραφής (5 έτη) συνεπώς δεν υπάρχει διαφοροποίηση και οι 2 αξιώσεις θα παραγραφούν την ίδια ημέρα

7.Πότε δεν απαιτείται η γνώση του τρίτου;

Ο κανόνας για να γίνει δεκτή μια αγωγή διάρρηξης είναι ότι ο δανειστής πρέπει να αποδείξει πως ο τρίτος γνώριζε τον σκοπό του οφειλέτη να βλάψει τους δανειστές του με την μεταβίβαση σε αυτόν του περιουσιακού του αντικειμένου. Αν δεν το αποδείξει αυτό, η αγωγή θα απορριφθεί ως αβάσιμη στην ουσία της. Ωστόσο υπάρχει εξαίρεση από τον κανόνα καθώς τεκμαίρεται η γνώση του τρίτου για τον σκοπό βλάβης των δανειστών αν ο τρίτος είναι:

• Σύζυγος του οφειλέτη
• Συγγενής του οφειλέτη σε ευθεία γραμμή (δηλαδή πατέρας/μητέρα και αντίστοιχα παππούς/γιαγιά του οφειλέτη)
• Συγγενής του οφειλέτη σε πλάγια γραμμή έως και τον 3^ο βαθμό (δηλαδή αδερφός/η, ανιψιός/α του οφειλέτη με το τεκμήριο να φτάνει μέχρι τα τριτανίψια)
• Συγγενής του οφειλέτη από αγχιστεία έως και τον 2^ο βαθμό (δηλαδή μέχρι και τον ανιψιό/α του συζύγου)
• Αν ο τρίτος έλαβε την παροχή από τον οφειλέτη χωρίς αντάλλαγμα/δωρεάν δεν χρειάζεται να γνωρίζει τον σκοπό βλάβης

Για τα παραπάνω ο νόμος θεωρεί ως δεδομένο ότι γνωρίζουν τον σκοπό βλάβης των δανειστών που επιδιώκει ο οφειλέτης με την μεταβίβαση σε αυτούς του περιουσιακού του στοιχείου. Επομένως, δεν θα χρειαστεί να αποδείξει ο δανειστής την πρόθεση βλάβης στην αγωγή του, αλλά αντίθετα αυτά τα πρόσωπα θα πρέπει να αποδείξουν ότι δεν γνώριζαν τον σκοπό βλάβης του οφειλέτη κατά την μεταβίβαση. Ωστόσο κρίσιμο είναι ότι το τεκμήριο που αναφέραμε παύει να ισχύει αν η αγωγή διάρρηξης δεν ασκηθεί μέσα σε ένα έτος από τότε που έγινε η μεταβίβαση.

8.Τι αποτελέσματα έχει η διάρρηξη;

Το βασικό αποτέλεσμα που επέρχεται αν η αγωγή διάρρηξης του δανειστή γίνει δεκτή, είναι ότι ο τρίτος πρέπει να μεταβιβάσει πίσω στον οφειλέτη το αντικείμενο της παροχής που έλαβε από αυτόν, δηλαδή στην ουσία να αποκαταστήσει τα πράγματα στην προηγούμενη κατάσταση, το οποίο εξαρτάται ανά περίπτωση.

Αν για παράδειγμα, ο οφειλέτης είχε μεταβιβάσει σε έναν ξάδερφο του το ακίνητο στο οποίο είχε εγγραφεί υποθήκη υπερ της τράπεζας, τότε με την αποδοχή της αγωγής διάρρηξης από το δικαστήριο, ο τρίτος ξάδερφος θα υποχρεωθεί να μεταβιβάσει το ακίνητο ξανά στον οφειλέτη = να συντάξει συμβολαιογραφικό έγγραφό και να μεταγράψει το νέο συμβόλαιο στο οικείο υποθηκοφυλακείο/Κτηματολόγιο. Τα παραπάνω έξοδα του ο τρίτος δεν μπορεί να τα αναζητήσει από τον δανειστή που πέτυχε την διάρρηξη, ειδικά στην περίπτωση που ο τρίτος γνώριζε τον σκοπό βλάβης του οφειλέτη.

Πολύ σημαντικό είναι ότι η διάρρηξη που έγινε με την αποδοχή της αγωγής ευνοεί μόνο τον δανειστή που την άσκησε και όχι κάποιον άλλον δανειστή. Αν δηλαδή στο παραπάνω ακίνητο είχαν εγγράψει υποθήκη 3 τράπεζες, μόνο για την 1^η τράπεζα της οποίας η αγωγή έγινε δεκτή, θα θεωρείται ότι ο οφειλέτης είναι πλέον κύριος του ακινήτου. Οι υπόλοιπες τράπεζες αντίθετα θα πρέπει να ασκήσουν η κάθε μια ξεχωριστή αγωγή για να πετύχουν την διάρρηξη της μεταβίβασης του ακινήτου προς τον τρίτο.

9.Κι αν ο τρίτος μεταβιβάσει σε άλλον την παροχή;

Στην περίπτωση αυτή, όταν δηλαδή ο τρίτος προς τον οποίο μεταβίβασε ο οφειλέτης την παροχή, μεταβιβάσει και αυτός σε ένα άλλο πρόσωπο (4^ο) την παροχή, τότε για να στραφεί ο δανειστής κατά του 4^ου προσώπου και να ακυρωθεί η σχετική μεταβίβαση απαιτείται:

• Το 4^ο αυτό πρόσωπο να γνώριζε ότι ο τρίτος είχε και αυτός σκοπό να βλάψει τον αρχικό δανειστή όταν του μεταβίβαζε την παροχή.
• Σε περίπτωση που ο 4^ος συνδέεται με τον οφειλέτη με κάποια από τις σχέσεις που αναφέρουμε στο ερωτ. 7, τότε η γνώση του τεκμαίρεται και άρα δεν χρειάζεται να αποδειχθεί.
• Απαιτείται και εδώ να μην έχει περάσει ένα έτος μεταξύ της μεταβίβασης της παροχής και της άσκησης αγωγής διάρρηξης.
• Έχει σημασία ότι εφόσον ο τρίτος μεταβιβάσει στον 4^ο την παροχή χωρίς αντάλλαγμα, τότε το 4^ο αυτό πρόσωπο δεν απαιτείται να γνωρίζει τον σκοπό βλάβης= δεν χρειάζεται να αποδειχθεί.

10.Πως ευθύνεται ο τρίτος που απέκτησε δωρεάν την παροχή χωρίς να γνωρίζει;

Δεν είναι σπάνια περίπτωση στην πράξη να μεταβιβάζει ο οφειλέτης την παροχή σε 3^ο πρόσωπο χωρίς αντάλλαγμα/ από χαριστική αιτία. Αυτό συνήθως συμβαίνει προκειμένου να θεωρηθεί η μεταβίβαση ως δωρεά και έτσι αυτή να παραμείνει έγκυρη, καταστρατηγώντας τις διατάξεις του νόμου σχετικά με την καταδολίευση δανειστών. Σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να διακρίνουμε:

• Κατά κανόνα, όπως είπαμε, όταν ο οφειλέτης μεταβιβάζει σε 3^ο πρόσωπο χαριστικά την παροχή, δεν απαιτείται από τον νόμο να γνωρίζει ο 3^ος τον σκοπό βλάβης.
• Αν ο 3^ος γνώριζε τον σκοπό βλάβης του οφειλέτη κατά την μεταβίβαση, τότε η μεταβίβαση θα ακυρωθεί και αυτός θα υποχρεωθεί να επιστρέψει την παροχή στον οφειλέτη.
• Αν ο 3^ος δεν γνώριζε τον σκοπό βλάβης (ήταν δηλαδή καλόπιστος), τότε ευθύνεται μόνο κατά τις διατάξεις για τον αδικαιολόγητο πλουτισμό, δηλαδή θα πρέπει ο πλουτισμός/ωφέλεια από την παροχή να σώζεται στα χέρια του κατά τον χρόνο που ο δανειστής θα στραφεί εναντίον του δικαστικά.
• Τα παραπάνω ισχύουν και στην περίπτωση που ο 3^ος μεταβιβάζει την παροχή σε 4^ο πρόσωπο κλπ. Ισχύουν δηλαδή οι ίδιοι κανόνες και ως προς τον 4^ο, 5^ο χωρίς διαφοροποιήσεις.

 

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το δίκαιο έχει εφεύρει λύσεις για την αντιμετώπιση πολλών προβλημάτων που εμφανίζονται στην πράξη.Ακόμα και οι πιο πονηρές συμπεριφορές σε καθημερινό επίπεδο,δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές από το σύνολο της κοινωνίας, ειδάλλως θα ήταν σαν να επιβραβεύεται ο οφειλέτης που είναι ευθυνόφοβος και αποφεύγει με κάθε τρόπο την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του. Σε κάθε περίπτωση,η αγωγή διάρρηξης αποτελεί και ένα χρήσιμο εργαλείο για τον ίδιο τον δανειστή, ο οποίος συμμετέχει στην συναλλακτική ζωή και δεν θα ήθελε να βρεθεί ‘παγιδευμένος’ σε συμπαιγνίες του οφειλέτη και τρίτων προσώπων.

Όσα αναφέρονται παραπάνω δεν αποτελούν νομικές συμβουλές και ουδεμία ευθύνη φέρεται για αυτές.Για περισσότερες πληροφορίες,επικοινωνήστε μαζί μας.