Πρόσφατα έγινε γνωστό ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης προχωρά σε αλλαγές όσον αφορά το κληρονομικό δίκαιο.Ορισμένες από αυτές ήταν αναγκαίες για την ανάγκη εξυγχρονισμού του κληρονομικού δικαίου,το οποίο μετρά ήδη 80 χρόνια ύπαρξης στην ελληνική έννομη τάξη.Σε αυτό το κείμενο θα δούμε αναλυτικά όλες τις αλλαγές που μέχρι στιγμής έχει ειπωθεί ότι θα έρθουν τον ερχόμενο Μάρτιο,ενώ θα παρουσιάσουμε και τις προτάσεις μας για μια συνολική ματιά προς το κληρονομικό δίκαιο και το πώς το τελευταίο θα μπορούσε να βελτιωθεί σε βάθος χρόνου όσον αφορά και τους υπόλοιπους τομείς του.

1.Καταργούνται οι ιδιόγραφες διαθήκες.

Η πιο σημαντική αλλαγή που λέγεται ότι θα έρθει στο κληρονομικό δίκαιο είναι η κατάργηση των ιδιόγραφων διαθηκών ως ένας τρόπος για να ρυθμίσει ο κληρονομούμενος την περιουσία του μετά τον θάνατο του. Ουσιαστικά,  η συγκεκριμένη αλλαγή έγινε από την δυσπιστία που έχει ο νόμος και τα ελληνικά δικαστήρια απέναντι στις ιδιόγραφες διαθήκες, οι οποίες πολύ συχνά πλαστογραφούνται από τους κληρονόμους του θανόντος, ώστε είτε να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο θα μοιραζόταν η περιουσία είτε ακόμη και για να ρυθμιστεί η κληρονομική διαδοχή με διαθήκη εξαρχής, σε περίπτωση δηλαδή που ο κληρονομούμενος δεν είχε συντάξει διαθήκη.

Την θέση των ιδιόγραφων διαθηκών θα λάβουν οι δημόσιες διαθήκες=οι διαθήκες που γίνονται ενώπιον συμβολαιογράφου με την παρουσία μαρτύρων, και οι οποίες είναι γνωστές ήδη στο κληρονομικό δίκαιο. Μάλιστα, στις προβλέψεις του νόμου είναι η αντικατάσταση της σύνταξης διαθήκης με χειρόγραφο τρόπο, από την λεγόμενη ‘ψηφιακή διαθήκη’= ο συμβολαιογράφος θα συντάσσει την διαθήκη που του υπαγορεύει ο κληρονομούμενος σε ένα αρχείο υπολογιστή, το οποίο θα φυλάσσεται σε βάση δεδομένων, έως ότου η διαθήκη χρειαστεί να δημοσιευθεί από το δικαστήριο, μετά από σχετικό αίτημα των κληρονόμων.

Για την συγκεκριμένη αλλαγή, ίσως θα έπρεπε να υπάρξει μια μεταβατική περίοδος του νόμου, η οποία να αφορά τις ιδιόγραφες διαθήκες που θα έχουν καταρτιστεί μέχρι να ψηφιστούν οι νέες αλλαγές. Κι αυτό γιατί, δεν έχουν όλοι οι κληρονομούμενοι άμεση πρόσβαση σε συμβολαιογράφο για την σύνταξη διαθήκης, είτε λόγω ηλικίας αλλά και για οικονομικούς λόγους. Επομένως, τα όσα ακούγονται για εύρεση ενδιάμεσης λύσης μέχρι την πλήρη κατάργηση των ιδιόγραφων διαθηκών, κινούνται προς την σωστή κατεύθυνση, ώστε να δοθεί και ένας χρόνος προετοιμασίας προς τους πολίτες για την σαρωτική αυτή αλλαγή.

2.Περιορίζεται το κληρονομικό δικαίωμα ορισμένων συγγενών.

Μέχρι σήμερα, το κληρονομικό δίκαιο επιτρέπει στον θανόντα να εγκαταστήσει ως κληρονόμους ακόμη και τους γονείς/θείους του κλπ. Εφόσον, δηλαδή, η κληρονομία που έχει μοιραστεί στα τέκνα και τον/την σύζυγο του θανόντος επαρκεί και καλύπτει την νόμιμη μοίρα τους, τότε ο κληρονομούμενος μπορεί να επιλέξει το πώς θα μοιράσει την υπόλοιπη κληρονομία του σε υπόλοιπους συγγενείς. Ο λόγος αυτής της ρύθμισης, αποτελεί η ένδειξη στοργής και φροντίδας που ενδέχεται ο κληρονομούμενος να επιθυμεί να δείξει προς τους υπόλοιπους συγγενείς του, πλην της κοντινής οικογένειας του.

Με τις νομοθετικές αλλαγές που έρχονται, δεν θα μπορούν να κληρονομούν από τον θανόντα, συγγενείς που έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 80 ετών. Ο νόμος, δηλαδή, κρίνει ότι οι συγγενείς αυτής της ηλικίας δεν θα διαχειριστούν αποτελεσματικά την κληρονομία που θα λάβουν από τον κληρονομούμενο. Με απλά λόγια, ένας κληρονομούμενος που επιθυμεί να συντάξει πρόωρα την διαθήκη του, δεν θα έχει την δυνατότητα να εγκαταστήσει ως κληρονόμους τους γονείς του, εφόσον αυτοί έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 80 ετών (κάτι που δεν είναι σπάνιο, ιδίως λόγω της διαφοράς ηλικίας ανάμεσα στις γενεές σήμερα).

Για την συγκεκριμένη αλλαγή του νόμου, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι σε περίπτωση που ο κληρονομούμενος εγκαταστήσει ως κληρονόμους του συγγενείς με ηλικία μικρότερη των 80 ετών, και εφόσον μετά τον θάνατο του κληρονομούμενου, οι συγγενείς του έχουν ηλικία μεγαλύτερη από 80 έτη, τότε οι τελευταίοι θα πρέπει να επιστρέψουν την κληρονομία στους υπόλοιπους (νεότερους) συγγενείς. Η συγκεκριμένη, δηλαδή, απαγόρευση του νόμου πρακτικά θα οδηγήσει σε διπλό φόρο κληρονομίας, και ενδεχομένως διπλό φόρο μεταβίβασης (εφόσον η κληρονομία περιλαμβάνει ακίνητα, για τα οποία έχουμε μιλήσει σε άλλο κείμενο).

3.Δεν απαιτείται πλέον να υπάρχει γάμος για να κληρονομήσει κάποιος/α.

Μια βασική αρχή του κληρονομικού δικαίου είναι ότι για να κληρονομήσει ο/η σύζυγος τον άλλον σύζυγο, είναι αναγκαίο να υπάρχει ανάμεσα στους 2 έγκυρος γάμος/σύμφωνο συμβίωσης. Με βάση τον πρόσφατο νόμο για τα ομόφυλα ζευγάρια, η ίδια ακριβώς ρύθμιση ισχύει κι αν οι σύζυγοι/συμβίοι είναι του ίδιου φύλου. Ακόμη, ο/η σύζυγος ενδέχεται να χάσει το κληρονομικό του δικαίωμα αν, αποδειχτεί στο δικαστήριο, ότι ο κληρονομούμενος είχε ασκήσει αγωγή διαζυγίου κατά του κληρονόμου συζύγου όσο ζούσε, και παράλληλα στην αγωγή περιλαμβανόταν ένας βάσιμος λόγος για να δικαιολογήσει την λύση του γάμου με διαζύγιο.

Μέσα στις αλλαγές που θα έρθουν στο κληρονομικό δίκαιο περιλαμβάνεται και η κατάργηση όλων των παραπάνω που μόλις περιγράψαμε. Δηλαδή, δεν θα απαιτείται πλέον έγκυρος γάμος/σύμφωνο συμβίωσης ανάμεσα στον κληρονομούμενο και στον/στην σύζυγο, προκειμένου ο 2^ος να αποκτήσει κληρονομικό δικαίωμα στην περιουσία του 1^ου. Έχει ειπωθεί, ότι θα είναι δυνατό να κληρονομεί και εκείνος/η που διατηρούσε για κάποιο χρονικό διάστημα δεσμό με τον κληρονομούμενο, χωρίς να έχει τελεστεί γάμος/συναφθεί σύμφωνο συμβίωσης.

Η παραπάνω κατάργηση της απαίτησης γάμου/συμφώνου συμβίωσης ενδέχεται να δημιουργήσει αρκετά προβλήματα στην πράξη: Καταρχάς, ο νόμος θα πρέπει να ορίζει ποιο είναι το αναγκαίο χρονικό διάστημα που έχει διαρκέσει ο δεσμός για να θεωρηθεί ικανός από τον νόμο ώστε να παρέχει κληρονομικό δικαίωμα στον/στην σύζυγο. Αυτό που λέγεται για απόδειξη του εν λόγω δεσμού με μάρτυρες στο δικαστήριο, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα δώσει έδαφος για αρκετές καταχρηστικές συμπεριφορές (για την επιφύλαξη με την οποία αντιμετωπίζει ο νόμος τους μάρτυρες σήμερα είχαμε μιλήσει σε ένα άλλο κείμενο την προηγούμενη εβδομάδα).

4.Tο κληρονομικό δικαίωμα μπορεί να πέσει σε παραγραφή.

Η ρύθμιση που ισχύει σήμερα στο κληρονομικό δίκαιο είναι η εξής: Ο κληρονόμος έχει από τον νόμο προθεσμία 4 μηνών να αποποιηθεί την κληρονομία. Η προθεσμία αυτή εκκινεί από τον θάνατο του κληρονομουμένου και από το χρονικό σημείο που ο κληρονόμος θα λάβει γνώση τόσο του θανάτου αλλά και του γεγονότος ότι έχει εγκατασταθεί ως κληρονόμος. Δεν υπάρχει όμως από τον νόμο προθεσμία για να αποδεχτεί την κληρονομία=αυτό μπορεί να το κάνει οποτεδήποτε, όχι όμως μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να έχει δημιουργηθεί απέναντι στους άλλους κληρονόμους η πεποίθηση ότι ο συγκεκριμένος κληρονόμος δεν θα ασκήσει τα δικαιώματα του επί της κληρονομίας.

Στα παραπάνω που αναφέραμε, ο νόμος με τις αλλαγές του έρχεται να προσθέσει τα εξής: Ο κληρονόμος στο εξής εκτός από προθεσμία για να αποποιηθεί την κληρονομία, θα έχει και μια επιπλέον προθεσμία από τον νόμο, προκειμένου εντός αυτής να αποδεχτεί την κληρονομία. Δηλαδή, αν δεν ασκήσει το κληρονομικό του δικαίωμα εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, τότε αυτό θα παραγράφεται, όπως έχουμε εξηγήσει αναλυτικά σε άλλο κείμενο τα όσα ισχύουν για την παραγραφή στην Ελλάδα.

Η συγκεκριμένη αλλαγή έχει αρκετά θετικά να προσφέρει, δεδομένου ότι αρκετοί είναι οι κληρονόμοι που αμελούν να αποδεχτούν την κληρονομία και έτσι τα περιουσιακά στοιχεία της τελευταίας συχνά πέφτουν σε αχρησία και χάνουν την οικονομική τους αξία. Για την περίπτωση που ο κληρονόμος σκόπιμα και με δόλο δεν αποδέχεται την κληρονομία, προκειμένου να αποφύγει τα χρέη απέναντι στους δανειστές, ο νόμος έχει ήδη μεριμνήσει: Δηλαδή, ο κάθε δανειστής μπορεί να εξαναγκάσει δικαστικά την αποδοχή της κληρονομίας από τον κληρονομούμενο και να μεταγράψει την αποδοχή του κληρονόμου ο ίδιος στο Υποθηκοφυλακείο/Κτηματολόγιο (εφόσον πρόκειται για ακίνητο, όπου εκεί απαιτείται η αποδοχή της κληρονομίας να μεταγραφεί).

5.Ανοίγει ο δρόμος για τις κληρονομικές συμβάσεις.

Οι κληρονομικές συμβάσεις, τις οποίες ο νόμος απαγορεύει ρητά μέχρι σήμερα, έχουν την έννοια της έγγραφης συμφωνίας του κληρονομούμενου με τους κληρονόμους του, με την οποία ορίζονται ακριβώς τα περιουσιακά στοιχεία που θα λάβει ο κάθε κληρονόμος από την περιουσία του θανόντος. Έτσι, αποφεύγονται οι χρονοβόρες διαδικασίες της σύνταξης και δημοσίευσης διαθηκών, η έκδοση πιστοποιητικών και κληρονομητηρίων κλπ. Παράλληλα, οι κληρονόμοι δεν αναλώνονται μεταξύ τους σε δικαστικούς αγώνες για το ύψος της μερίδας του καθενός, αφού οι μερίδες τους είναι καθορισμένες εκ των προτέρων, συνήθως με την γνώση (και) των κληρονόμων.

Ανάμεσα στις αλλαγές που θα έρθουν στο κληρονομικό δίκαιο είναι και το γεγονός ότι θα επιτρέπονται οι κληρονομικές συμβάσεις ανάμεσα στον κληρονομούμενο και τους κληρονόμους του. Αυτές οι συμβάσεις μπορούν να ακολουθούν την διαδικασία που περιγράψαμε παραπάνω, ενώ και ο νόμος θα καθορίσει τις λεπτομέρειες για να θεωρείται μια τέτοια σύμβαση έγκυρη νομικά. Αυτό που έχει σημασία είναι με την σύναψη της κληρονομικής σύμβασης, να μην περιορίζεται το μερίδιο κάποιου κληρονόμου περισσότερο από αυτό που του αντιστοιχεί με βάση την νόμιμη μοίρα του.

Εφόσον το μερίδιο κάποιου κληρονόμου περιορίζεται υπέρμετρα από την κληρονομική σύμβαση, τότε δεν αποκλείεται η σύμβαση να είναι άκυρη κατά το μέρος που θίγει την νόμιμη μοίρα κάποιου κληρονόμου. Ο βασικός λόγος για τον οποίο απαγορεύονταν μέχρι σήμερα οι κληρονομικές συμβάσεις, ήταν προκειμένου ο κληρονομούμενος να μην σπαταλά την περιουσία ώστε αυτή να επαρκεί για την μερίδα των κληρονόμων καθώς και να μην κληρονομούν τον θανόντα, πρόσωπα τα οποία δεν είχαν στενές/συγγενικές σχέσεις μαζί του. Μένει να δούμε τον τρόπο με τον οποίο όλοι οι παραπάνω σκοποί θα εξυπηρετηθούν στην πράξη.

6.Ακόμη και πνευματικά δικαιώματα θα μπορούν να κληρονομούνται στο εξής.

Ο κανόνας στην κληρονομική διαδοχή είναι ότι μπορούν να κληρονομηθούν όλες οι περιουσιακές έννομες σχέσεις του κληρονομουμένου, που ο τελευταίος είχε όσο ζούσε. Δηλαδή, εκτός από τα περιουσιακά στοιχεία που όλοι γνωρίζουμε (ακίνητα/κινητά πράγματα/ομόλογα/μετοχές κλπ), οι κληρονόμοι δικαιούνται να λάβουν από τον κληρονομούμενο και άλλες έννομες σχέσεις (πχ τον χρόνο χρησικτησίας που είχε διανύσει ο κληρονομούμενος σε ξένο κινητό/ακίνητο πράγμα, την διεξαγωγή μιας δίκης που είχε ανοίξει στο όνομα και για λογαριασμό του κληρονομουμένου κλπ).

Ωστόσο, ο νόμος μέχρι τώρα έθετε ορισμένους περιορισμούς όσον αφορά τις έννομες σχέσεις που δικαιούνταν να λάβουν οι κληρονόμοι. Πιο συγκεκριμένα, μολονότι οι κληρονόμοι μπορούσαν να κληρονομήσουν το σήμα και την φήμη/πελατεία μιας επιχείρησης (αν ο κληρονομούμενος διέθετε επιχείρηση), υπήρχε περιορισμός ως προς τα πνευματικά δικαιώματα από συγγραφή βιβλίων κλπ. Το ίδιο ακριβώς συνέβαινε και στα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, εφόσον ο κληρονομούμενος διατηρούσε τέτοια δικαιώματα σε περίπτωση που είχε προβεί σε μια εφεύρεση την οποία είχε κατοχυρώσει όσο ζούσε.

Στο στόχαστρο του νομοθέτη είναι και η αλλαγή του συγκεκριμένου περιορισμού που αφορούσε ιδίως τα πνευματικά δικαιώματα. Οι κληρονόμοι, δηλαδή του θανόντος, θα έχουν την δυνατότητα να λάβουν ως κληρονομία και τα πνευματικά δικαιώματα που ο κληρονομούμενος διατηρούσε λόγω συγγραφής βιβλίων/άρθρων/επιστημονικών έργων κλπ. Αντίστοιχα, σε όσες περιπτώσεις επιτρεπόταν να κληρονομούνται τα πνευματικά δικαιώματα από τους κληρονόμους αλλά με ξεκάθαρους περιορισμούς, λέγεται ότι με τον νέες αλλαγές, θα καταργηθούν σταδιακά και όλοι οι περιορισμοί που συνόδευαν αυτού του είδους τα περιουσιακά στοιχεία, όταν επρόκειτο τα τελευταία να κληρονομηθούν.

Οι 4 προτάσεις μας για το θέμα:

α.Επιτάχυνση της διαδικασίας δημοσίευσης διαθήκης.

Με δεδομένο ότι σήμερα, για να γίνει αποδοχή κληρονομίας από τους κληρονόμους πρέπει πρώτα η διαθήκη του θανόντος να δημοσιευθεί από το δικαστήριο και να κηρυχθεί κύρια (αν υπάρχουν περισσότερες διαθήκες), εμφανίζεται το εξής πρόβλημα: Στην πράξη οι κληρονόμοι αναμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα να γίνουν όλες οι παραπάνω διαδικασίες από τα δικαστήρια,ενώ το γεγονός αυτό δεν δείχνει να αλλάζει ακόμη παρά την εφαρμογή του νέου δικαστικού χάρτη.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, οι κληρονόμοι να υποχρεωθούν στην πληρωμή διαφορετικού φόρου κληρονομίας αν έχει υπάρξει νομοθετική αλλαγή μεταξύ του διαστήματος εύρεσης της διαθήκης και μέχρι την δημοσίευση της τελευταίας, ενώ παράλληλα χάνεται και αρκετός χρόνος κατά τον οποίο η κληρονομία παραμένει αναξιοποίητη. Σε αυτό το θέμα, θα μπορούσε να υπάρξει βελτίωση όσον αφορά το χρονικό διάστημα που απαιτείται για να δημοσιευθεί η διαθήκη από το δικαστήριο, με την συνδρομή βεβαίως και των κληρονόμων.

Ενδεχομένως, η μεταβίβαση στο εξής της αρμοδιότητας για δημοσίευση διαθηκών στα μονομελή πρωτοδικεία (μετά την κατάργηση των Ειρηνοδικείων) θα δώσει μια ώθηση προς αυτήν την κατεύθυνση, δεδομένου ότι οι σχετικές υποθέσεις δεν θα διαμοιράζονται ανάμεσα σε περισσότερους βαθμούς δικαιοδοσίας. Τον ίδιο ρόλο θα έχει και η ψηφιοποίηση των διαθηκών από τους συμβολαιογράφους, που θα επιτρέπει στα δικαστήρια να έχουν πιο γρήγορα πρόσβαση στην διαθήκη προς δημοσίευση, χωρίς να εξαρτάται αυτό το γεγονός από κάποιον κληρονόμο που ενδέχεται να έχει αμελήσει για την εύρεση της διαθήκης.

β.Να γίνει αντιληπτή η σημασία του κληρονομητηρίου για τις συναλλαγές. 

Όσον αφορά το κληρονομητήριο, είναι αναγκαίο να καταλάβει και η ίδια η κοινωνία την σημασία του: Πρόκειται για το έγγραφο εκείνο που εκδίδεται από δικηγόρο πλέον και παρέχει νόμιμο τεκμήριο υπέρ εκείνου του οποίου το όνομα αναγράφεται ότι ο τελευταίος είναι νόμιμος κληρονόμος του θανόντος. Το κληρονομητήριο σαν έγγραφο έχει μεγάλη σημασία, ιδίως όταν δεν υπάρχει διαθήκη του θανόντος και οι κληρονόμοι έχουν εξ αδιαιρέτου ποσοστά σε οικόπεδα/ακίνητα, τα οποία επιδιώκουν να μεταβιβάσουν με κάθε τρόπο κλπ.

Φυσικά, το κληρονομητήριο σαν έγγραφο δεν αποκλείεται να έχει σφάλματα/παραλείψεις, ενώ μπορεί να είναι και ανακριβές, ιδίως αν κάποιος νομέας της κληρονομίας έχει προσκομίσει στον/στην δικηγόρο πλαστά στοιχεία προκειμένου να επιτύχει την έκδοση κληρονομητηρίου υπέρ αυτού και έτσι να νέμεται παράνομα την κληρονομία, υπό την άγνοια των αληθινών κληρονόμων. Με την κατάργηση των ιδιόγραφων διαθηκών και την ψηφιοποίηση γενικότερα των διαθηκών, φαίνεται να υπάρχει η νομοθετική βούληση να σταματήσουν τα φαινόμενα των πλαστών κληρονομητηρίων.

Οι ήδη υπάρχουσες ρυθμίσεις του νόμου στο θέμα του κληρονομητηρίου είναι σαφείς και θετικές, αφού σε περίπτωση που ο παρανόμως νομέας της κληρονομίας εξέδωσε μέσω του δικηγόρου πλαστό κληρονομητήριο και συναλλαχθεί με κάποιο 3^ο πρόσωπο που δεν γνώριζε τα παραπάνω, τότε ο νόμος προστατεύει τον αμέτοχο 3^ο που δεν είχε γνώση του ότι συναλλάσσεται με κάποιον μη κληρονόμο. Μένει να δούμε πώς οι παραπάνω ρυθμίσεις θα εναρμονιστούν με τις αλλαγές που έρχονται στο κληρονομικό δίκαιο (δεν αποκλείεται τα κληρονομητήρια να παρέχονται στο μέλλον σε ψηφιακή μορφή).

γ.Ο θεσμός του καταπιστεύματος να γίνει πιο κατανοητός από τον νόμο.

Για τον θεσμό του καταπιστεύματος, ο οποίος χρησιμοποιείται ευρύτατα στο Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες πρέπει να πούμε το εξής: Ο νόμος δίνει την δυνατότητα στον κληρονομούμενο να παραδώσει την κληρονομία προσωρινά μέσω διαθήκης σε κάποιον κληρονόμο, ο οποίος στην συνέχεια αφού συμβεί ορισμένο γεγονός το οποίο αναγράφεται στην διαθήκη, οφείλει με την σειρά του να παραδώσει την κληρονομία στον ‘τελικό’ κληρονόμο. Ο θεσμός του καταπιστεύματος εξυπηρετεί παράλληλα και τις ανάγκες των συναλλαγών, αφού ο τελευταίος κληρονόμος στην σειρά ενδέχεται να μην είναι ακόμη ικανός να λάβει την κληρονομία, όταν πεθαίνει ο διαθέτης.

Υπάρχει ακόμη η δυνατότητα να ορίσει ο θανών με την διαθήκη του ότι ο τελικός κληρονόμος θα λάβει την κληρονομία από τον βεβαρημένο με το καταπίστευμα, αφού περάσει ορισμένη προθεσμία, η οποία φυσικά πρέπει να αποδειχθεί. Το ίδιο μπορεί να εξαρτηθεί κι από την επέλευση ενός γεγονότος, όπως το αν ο τελικός κληρονόμος θα αποκτήσει το πτυχίο του από το πανεπιστήμιο κλπ. Για να είναι έγκυρο όμως το καταπίστευμα, θα πρέπει ο τελικός κληρονόμος (ή αλλιώς καταπιστευματοδόχος) να έχει γεννηθεί ή τουλάχιστον να έχει συλληφθεί κατά την στιγμή θανάτου του κληρονομουμένου, εκτός κι αν ο τελευταίος έχει ορίσει διαφορετικά, οπότε θα ισχύσει η βούληση του.

Σε γενικές γραμμές, ο θεσμός του καταπιστεύματος είναι κατανοητός στην πράξη, ωστόσο υπάρχουν ορισμένες εξειδικευμένες ρυθμίσεις του νόμου, οι οποίες λόγω της δυσκολίας απόδειξης τους, δυσκολεύουν τα πράγματα σε οριακές περιπτώσεις. Για παράδειγμα, ο νόμος ορίζει ότι καταπιστευματοδόχος μπορεί να οριστεί και νομικό πρόσωπο (επιχείρηση/εταιρία), ενώ με βάση τις αλλαγές που έρχονται, ένα νομικό πρόσωπο θα έχει την δυνατότητα να κληρονομήσει απευθείας από τον κληρονομούμενο, αν ο τελευταίος το δηλώσει ρητά. Επομένως, θα χρειαστεί μια εναρμόνιση ανάμεσα στις 2 αυτές ρυθμίσεις του νόμου, καθώς εκεί περιλαμβάνονται αρκετές λεπτομέρειες προς ρύθμιση.

δ.Η δικαστική εκκαθάριση της κληρονομίας να συμβαδίζει με τις νέες ανάγκες της εποχής.

Για την συγκεκριμένη δυνατότητα που δίνει ο νόμος στον κληρονόμο προκειμένου να απαλλαγεί ο τελευταίος από τα χρέη της κληρονομίας, είχαμε μιλήσει αναλυτικά και σε ένα άλλο κείμενο μας. Η δικαστική εκκαθάριση της κληρονομίας λειτουργεί κάπως σαν την αναγκαστική εκτέλεση μέσω πλειστηριασμού κινητού/ακινήτου=οι δανειστές της κληρονομίας αναγγέλλονται στην δικαστική εκκαθάριση, και αν οι απαιτήσεις τους επαληθευθούν, τότε δικαιούνται να ικανοποιηθούν χρηματικά από το ποσό που θα προκύψει μέσω της ρευστοποίησης της κληρονομίας.

Προβλήματα εντοπίζονται στην πράξη όταν παράλληλα με την δικαστική εκκαθάριση της κληρονομίας, έχουν ξεκινήσει και άλλοι θεσμοί συλλογικής ικανοποίησης των δανειστών. Για παράδειγμα, αν ο κληρονομούμενος προτού πεθάνει είχε κηρυχθεί σε πτώχευση, τότε θα είχε αρχίσει μια διαδικασία απογραφής και ρευστοποίησης της πτωχευτικής περιουσίας, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι πιστωτές του. Το ίδιο φυσικά, θα ισχύει κι αν είχε επιβληθεί κατάσχεση στην περιουσία του κληρονομουμένου και είχαν ήδη ξεκινήσει οι διαδικασίες των πλειστηριασμών για την ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων.

Αυτό που χρειάζεται, κατά την γνώμη μας, είναι να γίνει μια σαφής οριοθέτηση ανάμεσα στις 3 παραπάνω διαδικασίες από τον νόμο, προκειμένου να μην λειτουργούν αυτές παράλληλα και έτσι η πρόοδος της μιας να οδηγεί τις άλλες σε αχρησία. Άλλωστε και με την δυνατότητα να κληρονομούνται πλέον και δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως αναφέραμε προηγουμένως, είναι αναγκαίο να υπάρχει σαφής νομοθετική πρόβλεψη για τον τρόπο με τον οποίο αυτά θα ρευστοποιούνται αν τελικά η κληρονομία οδηγηθεί σε δικαστική εκκαθάριση και ακολουθήσει κάποιος πλειστηριασμός.

Δίπλα στον πελάτη και τις ανάγκες του.

Αθηνά Κοντογιάννη-Δικηγόρος

Όσα αναφέρονται παραπάνω δεν αποτελούν νομικές συμβουλές και ουδεμία ευθύνη φέρεται για αυτές.Για περισσότερες πληροφορίες,επικοινωνήστε μαζί μας.